الف)چه کسی زیارت می‌کند؟

قبل از این‌که به پاسخ این سوال برسیم که چه کسی را باید زیارت کنیم به عبارت دیگر قبل از این که بگوییم چه کسانی زیارت می‌شوند، ابتدا این سوال را طرح می‌کنیم که چه کسانی زیارت می‌کنند؛ آیا زیارت‌کنندگان فقط انسان‌ها هستند یا موجودات دیگر مثل فرشتگان هم زیارت می‌کنند، آیا همه زائران، انسان‌های عادی هستند یا اینکه اولیای الهی مثل پیامبران نیز خود به زیارت می‌روند؟

مطابق با روایات اسلامی ‌همۀ انبیاء به زیارت امام حسین‌(ع) می‌روند. از طرف دیگر همان‌گونه که در روایت آمده است فرشتگان هم در گروه زائران قرار می‌گیرند: «هر شب هفتاد هزار فرشته از آسمان فرود می‌آیند و پس از طواف خانه خدا و زیارت قبر پیامبر(ص) و امیرمومنان(ع) به زیارت قبر امام حسین‌(ع) می‌روند و قبل از طلوع خورشید به آسمان عروج می‌کنند.» زیارت معصومین‌(ع)  فقط توسط شیعیان صورت نمی‌گیرد، بلکه مطابق با توصیه ائمه هر دو فرقه شیعه و سنی می‌توانند به زیارت بروند. امام حسن عسگری‌(ع) می‌فرماید: «زیارت قبر ما امان از بلاها و عذاب برای هر دو گروه شیعه و سنی است.»

ب)چه کسی زیارت می‌شود؟

وقتی انسانی می‌میرد ارتباط ما با او به دلیل مرگش فقط از جهت مادی و جسمی‌قطع می‌شود اما از لحاظ روحی همچنان می‌توان با او ارتباط داشت. انسان‌های کاملی مانند معصومین‌(ع) متعلق به همه زمان‌ها و مکان‌ها هستند و از این اشخاص حتی بعد از مرگ نیز از طریق زیارت مزار ایشان می‌توان بهره گرفت. نکته جالب این‌که در زیارت نامه تک تک امامان به همه ائمه سلام داده شده و احترام گذاشته می‌شود.

۱- پیامبر اسلام‌(ص)

یكی از مهم ترین مكان‌هایی كه سفارش به زیارت آن شده است، آرامگاه پیامبر اسلام(ص) است؛ این موضوع مورد تاكید حضرت محمد‌(ص) قرار گرفته است؛ ایشان می‌فرمایند: «هر کس پس از درگذشت من قبر مرا در هنگام حج زیارت کند، همانند آن است در دوران زندگی مرا زیارت کرده است.» امامان معصوم همیشه به زیارت قبر منور پیامبر می‌آمدند؛ امام علی‌(ع) همواره سفارش می‌كردند وقتی که قصد زیارت خانه خدا کردید حج خود را با زیارت پیامبر‌(ص) به پایان برسانید؛ زیرا ترک زیارت او ستم به آن حضرت است و شما به این کار مامور شده‌اید و با زیارت قبر‌هایی که به زیارت آن‌ها فراخوانده شده‌اید حج خود را به پایان برسانید.

۲- امام علی‌(ع)

امام علی‌(ع) اولین شهید محراب است كه در مسجد كوفه به شهادت رسیده است و هم اكنون بارگاه مطهرش در شهر نجف قرار دارد. امام صادق‌(ع) می‌فرماید: «کسی که امیر مومنان‌(ع) را با شناخت به حق او و بدون تکبر زیارت کند خداوند اجر شهیدان را برایش می‌نویسد و گناهانش بخشیده شده و با امن وامان در قیامت مبعوث می‌شود و حساب و محاسبه بر او آسان می‌گردد و فرشتگان به استقبالش می‌روند و وقتی از زیارت برگشت فرشتگان او را تا منزلش مشایعت می‌کنند اگر مریض شود به عیادتش می‌روند و اگر بمیرد او را تشییع می‌کنند و برایش استغفار طلب می‌کنند.»

۳-حضرت زهرا(س)

در مورد مکان دفن حضرت زهرا(س) به طور قطع نمی‌توان گفت که ایشان در کجا دفن شده‌اند اما در برخی روایات آمده است که بانوی دو عالم در همان خانه خود ایشان به خاك سپرده شده‌اند؛ این خانه هم اکنون به دلیل تغییر و تحولات توسعه شهری جزء مسجد قرار گرفته است. روایتی از حضرت زهرا(س) به نقل از پیامبر اکرم(ص) وجود دارد که می‌فرماید: «هر کس بر تو سلام کند، خداوند او را ببخشد و او را به من ملحق می‌کند هر کجای بهشت که باشم.»

۴-زیارت ائمه دفن شده در قبرستان بقیع (امام حسن، امام سجاد، امام باقر و امام صادق علیهم‌السلام )
سفارش فراوان شده است كه زائر قبر پیامبر‌(ص) بهتر است بعد از زیارت مزار این بزرگوار به قبرستان بقیع رود و قبر امام حسن‌(ع) و سایر ائمه دفن شده در این قبرستان را زیارت کند و در «مسجد فاطمه»(س) نماز بخواند. زیارت ائمه بقیع به عنوان کامل‌کننده حج معرفی شده و همان طور كه خودشان بیان فرموده‌اند، باعث آمرزش گناهان و ترك دنیا بدون فقر می‌شود. امام صادق(ع) می‌فرماید: «هر کس مرا زیارت کند ،گناهانش آمرزیده می‌شود و با تنگدستی از دنیا نمی‌رود» در قبرستان بقیع علاوه بر مزار امام حسن(ع)، امام سجاد(ع)، امام باقر(ع) و امام صادق‌(ع)، مزار ابراهیم (فرزند رسول خدا‌(ص)که در كودكی از دنیا رفت)، فاطمه بنت اسد (مادر امام علی‌(ع)) نیز قرار دارد که زیارت آنها نیز توصیه شده است.

۵- امام حسین(ع)

در میان قبور معصومین‌(ع) زیارت شهید كربلا دارای ارزش خاصی است؛ به طوری که سایر امامان(ع) نیز خود بر زیارت کنندگان این امام، نظر رحمت دارند. امام صادق(ع) می‌فرماید: «پیامبر و علی و فاطمه و همه ائمه برای زوار حسین دعا می‌کنند.» از امام صادق‌(ع) نقل است که روزی امام حسین‌(ع) بر روی پاهای رسول خدا‌(ص) نشسته بود حضرت با او بازی می‌کرد و پیوسته او را می‌بوسید عایشه گفت یا رسول الله‌(ص) چه بسیار این کودک را دوست داری ، حضرت فرمود چگونه این کودک را دوست نداشته باشم در صورتی که این فرزند میوه دل من است و نور دیده من است به درستی که امت من او را خواهند کشت! پس هر که بعد از شهادتش، او را زیارت کند، خداوند برای او یک حج از حج‌های من بنویسد. عایشه تعجب کرد و گفت: یک حج از حج‌های شما؟ حضرت فرمود بلکه دو حج از حج‌های من، باز او تعجب نمود، حضرت فرمود بلکه سه و چهار حج و پیوسته او تعجب می‌کرد و حضرت بر این میزان می‌افزود تا آنکه فرمود نود حج از حج‌های من که با هر حجی عمره بوده باشد. زیارت امام حسین‌(ع) ویژگی دیگری دارد که زیارت سایر معصومان‌(ع) آن را ندارد گفته شده اگر زائری در میان سفر به کربلا از دنیا برود و موفق به زیارت نشود، ملائکه غسلش می‌دهند و درهای بهشت به روی او باز می‌شود. در حرم امام حسین(ع) مزار برخی یاران با وفای ایشان مانند حبیب ابن مظاهر و سید ابراهیم مجاب قرار دارد. همچنین، تل زینبیه و خیمه‌گاه از دیگر اماکن زیارتی کربلا به حساب می‌آید.

۶-حضرت ابوالفضل‌(ع)

مزارحضرت ابوالفضل‌(ع) در کنار بارگاه امام حسین‌(ع) در شهر کربلا قرار دارد؛ یار باوفای امام حسین(ع) معروف به علمدار کربلا و قمر بنی‌هاشم است و آن قدر خواسته‌های شیعیان و زائرانش را پاسخ داده که به او لقب «باب الحوائج» (یعنی كسی كه واسطه برآورده شدن همه نیازها و حاجت‌ها است) داده‌اند. امام سجاد(ع) می‌فرماید: «برای عباس(ع) در نزد خدا روز قیامت منزلت و مقامی ‌است که همه شهدا به آن غبطه می‌خورند و آرزوی داشتن مقام او را می‌نمایند.»

۷-امام موسی ابن جعفر و امام جواد(ع)

بارگاه نورانی دو نفر از معصومین (امام موسی ابن جعفر و امام جواد(ع)) در شهر کاظمین قرار دارد؛ این بارگاه منحصر به فرد به شکل دو گنبد دوقلوی به هم چسبیده شده است. مزار علمای شیعی مانند سید رضی، سید مرتضی، شیخ مفید و خواجه‌نصیرالدین نیز در کاظمین قرار دارد.

۸- امام رضا‌(ع)

مهم‌ترین مکان زیارتی که در کشورمان ایران قرار دارد، بارگاه امام رضا(ع) در شهر مشهد است؛ مطابق با روایات اسلامی ‌زیارت این معصوم‌(ع)، داخل شدن در بهشت، از بین رفتن غم و آمرزش گناهان را برای فرد زیارت‌کننده به ارمغان می‌آورد. پیامبر اکرم‌(ص) فرموده است: «به زودی پاره‌ای از تن من در خراسان مدفون گردد و هیچ مومنی او را زیارت نکند مگر آن‌که خداوند متعال بهشت را بر او واجب گرداند و بدنش را بر آتش جهنم حرام گرداند.» زیارت امام رضا(ع) در ماه رجب و در روز ولادت ایشان (۱۱ ذی القعده) و روز شهادت ایشان (آخر ماه صفر) بسیار سفارش شده است. زیارت امام رضا‌(ع) در دنیا، دستگیری این امام را از زائرین در مواقع حساس پس از مرگ به همراه دارد.

۹-امام ‌هادی و امام حسن عسگری‌(ع)

در شهر سامرا می‌توان به زیارت دو نفر از امامان شیعه یعنی امام ‌هادی و امام حسن عسگری‌ علیهما السلام رفت، هم چنین در کنار بارگاه این دو امام قبر نرجس خاتون مادر امام زمان(عج) و قبر حکیمه خاتون دختر امام جواد‌(ع) هم قرار دارد.

۱۰-حضرت فاطمه معصومه(س)

حضرت فاطمه معصومه(س) معروف به کریمه اهل بیت ودختر موسی‌ابن‌جعفر(ع) می‌باشد که مزار شریفش در شهر مقدس قم می‌باشد. شهر قم در برخی از روایات به عنوان «حرم اهل بیت‌(ع)» معرفی شده است. امام رضا (ع ) فرموده است: «هر کس فاطمه را در قم زیارت کند بهشت بر او واجب می‌شود.»

۱۱-حضرت زینب (س)

حضرت زینب(س) همراه کاروان اسیران کربلا در کوفه و شام با خطبه‌های آتشین، پیام‌رسان نهضت عاشورائیان بود و بنی‌امیه را رسوا کرد. بارگاه این بانوی بزرگ هم اکنون در شهر دمشق در کشور سوریه قرار دارد.

۱۲-حضرت رقیه دختر امام حسین‌(ع)

حضرت رقیه (س) دختر خردسال امام حسین‌(ع) که پس از واقعه کربلا، همراه سایر خانواده امام به اسارت درآمد مدام بهانه پدر را می‌گرفت. یزید دستور داد سر بریده امام حسین‌(ع) را نزد او ببرند تا ساکت شود. چون رقیه(س) سر مبارک را دید از غم و اندوه فراوان جان سپرد. مزار ایشان نیز در دمشق قرار دارد.

۱۳-حضرت عبدالعظیم حسنی‌(ع)

نسب حضرت عبدالعظیم حسنی‌(ع) با چند واسطه به امام حسن(ع) می‌رسد؛ وی یک محدث و از یاران امام جواد(ع) و امام‌هادی(ع) بوده است. مزار ایشان در شهرری می‌باشد. مطابق با برخی روایات هر کس مزار او در شهرری را زیارت کند همانند کسی است که امام حسین(ع) را در کربلا زیارت کرده است. 

حرف آخر

در روایات اسلامی ‌گفته شده‌است اگر شیعیان به هر دلیلی از زیارت معصومین‌(ع) محروم هستند، می‌توانند به دیدار شیعیان و برادران دینی خود بروند و با این عمل ثواب زیارت آن معصوم را ببرند. در حقیقت ائمه با این سفارش خود تاکید بر برقراری روحیه برادری و اخوت و همبستگی میان پیروان خود را داشته‌اند . 

چکیده:

۱-سود بلند مدت : انسان‌های کاملی مانند معصومین‌(ع) متعلق به همه زمان‌ها و مکان‌ها هستند و از این اشخاص حتی بعد از مرگ نیز از طریق زیارت مزار ایشان می‌توان بهره گرفت.